Najnowszy raport Najwyższej Izby Kontroli wykazał, że samorządy nie przestrzegają zasad związanych z pobieraniem i wykorzystaniem opłat za zezwolenia na handel alkoholem.

Okazuje się, że władze samorządowe nie weryfikują w dostateczny sposób oświadczeń właścicieli sklepów oraz restauratorów o dochodach osiąganych ze sprzedaży alkoholu, dlatego wnoszone przez nich opłaty z tego tytułu mogą być zaniżone.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wysokość opłat za koncesje na sprzedaż alkoholu ustalana jest na podstawie deklaracji handlowców o wartości sprzedanego przez nich towaru. Jak ustaliła NIK, w latach 2006–2007 gminy w żaden sposób nie sprawdzały zgodności deklarowanych dochodów przedsiębiorców z rzeczywistą ich wysokością. W praktyce kontrole przestrzegania warunków zezwoleń ograniczały się jedynie do oględzin punktu sprzedaży. Takie "niedopatrzenie" gminy tłumaczyły brakiem upoważnienia do badania dokumentów finansowych przedsiębiorcy, co zdaniem specjalistów nie jest wystarczającycm argumentem do zaniechania weryfikacji.
 

Kontrola ujawniła także liczne przypadki nierównego traktowania sprzedawców alkoholu, np. przy wydawaniu decyzji o cofnięciu zezwolenia w sytuacji, gdy zalegali oni z opłatami za koncesję. Część gmin nie podejmowała decyzji o wygaśnięciu zezwolenia na handel alkoholem z tego powodu mimo, że wymaga tego ustawa o wychowaniu w trzeźwości. W rezultacie sprzedawcy, którzy funkcjonowali bez ważnego zezwolenia sprzedali napoje alkoholowe o wartości blisko 95 mln zł. Zostali oni z tego tytułu pociągnięci do odpowiedzialności karnej, a gminy przyjęły za korzystanie z tych wygasłych z mocy prawa zezwoleń ponad 400 tys. zł.

Kontrolerzy NIK wykryli także przypadki odstępowania od zastosowania sankcji za ewidentne naruszanie przez handlowców warunków sprzedaży alkoholu.
 

Powyższe praktyki stwarzają możliwość wystąpienia korupcji w zakresie pobierania i wykorzystania opłat za zezwolenia na handel alkoholem.
 

Raport wykazał również, że pieniądze uzyskane ze sprzedaży koncesji były wydawane przez samorządy niezgodnie z przepisami. Środki te powinny być dodatkowym źródłem finansowania profilaktyki i przeciwdziałania skutkom uzależnień. Okazuje się jednak, że w większości gmin były dla tych działań źródłem jedynym. W przypadku 70% gmin częściowe ich wykorzystanie było zupełnie niezgodnie z ustawowym przeznaczeniem, gdyż posłużyły samorządowcom do łatania dziur lub zwiększania nadwyżek budżetowych.
 

Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli konieczne jest ujednolicenie zasad wydawania zezwoleń i naliczania opłat na detaliczną i hurtową sprzedaż alkoholu. Ograniczyłoby to obszary występowania korupcji, której skutkiem jest nie tylko nierówne traktowanie sprzedawców alkoholu, ale także niższe dochody gmin z pobierania opłat za zezwolenie na handel alkoholem.