Co może być przyczyną zwiększającej się ciągle ilości przypadków poważnych zaburzeń odżywania, osobowości i zdrowia? Istotną rolę spełnia tu niewątpliwie nadmierne koncentrowanie się na jedzeniu oraz na zbyt ambicjonalne podejście do spełniania społecznych oczekiwań dotyczących wyglądu zewnętrznego.

Współczesny świat w bardzo wyraźny sposób koncentruje się na ciele, sprawności fizycznej, młodości i zdrowiu. Kult piękna i młodości jest niejako sposobem na redukowanie lęku przed utratą urody, wigoru oraz przed nieuchronnie nadchodzącą do każdego starością i w końcu śmiercią.

W dobie obecnych przemian kulturowych sprawne, estetyczne ciało i dobre zdrowie stają się wartością najwyższą, decydującą o jakości i atrakcyjności życia, celem samym w sobie.

Czynniki te decydują o tym, że ściśle kontrolujemy proces odżywiania się i stan ciała. Panuje swoista obsesja wyglądu zewnętrznego i coraz więcej osób nadmiernie skupia się na rozmaitych dietach i wprowadza restrykcyjne ograniczenia jedzeniowe. Często towarzyszą temu przekonania o słuszności i prozdrowotnym charakterze takich działań, właśnie ze względu na wpływ presji kulturowej.

Obecnie panująca kultura szczupłości w drastyczny i bezwzględny sposób określa standardy wyglądu zewnętrznego. Te z kolei w ewidentny sposób wpływają na nastawienie i zachowanie społeczeństwa u obu płci, a zwłaszcza w okresie dojrzewania i młodości.

Bezwzględny stosunek do kształtu i wagi ciała przekłada się w wielu przypadkach na poważne choroby, takie jak go anoreksja, bulimia, ortoreksja, bigoreksja czy inne. Nadmierna koncentracja na sposobie odżywiania oraz niemożność osiągnięcia modelowej wagi nierzadko prowadzą też do stanów frustracji będących przyczyną przybierania na wadze, nadwagi i w końcu otyłości.

Wszystkie te zaburzenia są wyrazem trudności w procesie określania własnej tożsamości psychoseksualnej w obliczu ogromnej presji otoczenia. Są one wyrazem konfliktu pomiędzy własnymi potrzebami a pragnieniem i niejako koniecznością spełnienia oczekiwań kulturowych dotyczących współczesnego wzorca atrakcyjności.
„Paniczne” dążenie do zachowania szczupłej sylwetki w przypadku kobiet pozostaje w sprzeczności z ich biologią, ponieważ utrzymanie dziewczęcej figury z okresu wczesnej młodości kłóci się z naturalnymi zmianami, jakie zachodzą w ciele kobiety.

Dzieci coraz wcześniej zaczynają się uczyć, że od wyglądu zależy to, czy będą społecznie akceptowane i lubiane przez rówieśników. Dziewczynki dopiero wchodzące w okres dojrzewania już coraz wcześniej zaczynają stosować diety odchudzające, a chłopcy zaczynają rzeźbić swoje ciało.

Niektóre osoby z kolei nadmiernie się objadają, stopniowo doprowadzając się do stanu otyłości. Kompulsywne jedzenie jest u nich sposobem na redukowanie stresu, napięcia i rozładowywania emocji. Sięgając po kolejne porcje jedzenia rozładowują w ten sposób zarówno negatywne, jak i pozytywne emocje, nie znają lub nie potrafią w inny sposób opanować lęku, złości, poczucia winy, niezadowolenia z siebie, czy też przeciwnie radości lub zadowolenia. Nierzadko też u osób z takimi skłonnościami pożywienie „wypełnia” poczucie pustki, samotności, wiąże się z niedoborem pozytywnych uczuć, brakiem poczucia bezpieczeństwa i wpływu na własne życie.

Zaburzenia odżywiania w każdej postaci zazwyczaj mają swe źródło już w dzieciństwie i wynikają z deficytów lub przeciwnie – przesady w funkcjonowaniu więzi rodzinnych w pierwszym okresie życia. Problemy z racjonalnym odżywianiem się mogą się też pojawić w wyniku jakiegoś traumatycznego doświadczenia, z którym dana osoba nie może sobie poradzić, np. w obliczu utraty kogoś bliskiego.

Ludzie, których sylwetki różnią się od tych oglądanych w magazynach, na billboardach, w telewizji itd., porównując się z nimi często są niezadowoleni z siebie, mogą nawet czuć do siebie wrogość, ponieważ nie mieszczą się w panujących kanonach. Oddalanie się od oczekiwanego modelu kulturowego uruchamia frustrację i prowadzi do popadania w obsesję na punkcie własnego wyglądu. Stąd biorą się zaburzenia odżywiania, które dodatkowo są wzmacniane przez mechanizm podtrzymujący opisane wzory.

Dodatkowo media nachalnie reklamują kaloryczne produkty spożywcze z jednej strony i dietetyczne, „light” z drugiej. Osoby pragnące sprostać modelowi kulturowemu odczuwają więc wewnętrzny konflikt i napięcie. Jednocześnie popularyzowane jest przekonanie, że ścisła kontrola nad jedzeniem jest równoznaczna z kontrolą całego życia, co jest niejako podtrzymywaniem złudzeń.