Wiele problemów ze zdrowiem jest wynikiem  niedoboru witamin, minerałów i innych ważnych składników, np. kwasów omega-3. Dlatego część osób, nawet jeśli czuje się dobrze - profilaktycznie sięga po suplementy diety, które mają zapobiec niedoborom niezbędnych dla organizmu składników.
 

Tymczasem zdaniem specjaistów zdrowemu człowiekowi, który stosuje zbilansowaną dietę nie potrzeba dodatkowych dawek witamin i pierwiastków. Najlepszym ich źródłem jest żywność pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz woda. Gdy "nakarmimy" w ten sposób organizm białkiem, węglowodanami, tłuszczem, witaminami i składnikami mineralnymi w odpowiednich proporcjach, preparaty z apteki nie będą już konieczne.

W codziennym jadłospisie należy uwzględnić produkty zbożowe, chude mięso (lub jego zamienniki w przypadku wegetarian), owoce, warzywa, rośliny strąckowe oraz produkty mleczne. Powinno się jadać około 500 g warzyw i owoców dziennie, najlepiej do każdego posiłku. Niezbędna jest także niewielka ilość tłuszczów, najzdrowsze pochodzą z ryb morskich, tranu oraz olejów roślinnych.

 

Przedawkowanie witamin czerpanych z produktów naturalnych praktycznie się nie zdarza. Jednak to częste zjawisko występujące u osób, które przyjmują dodatkowo rozmaite suplementy diety.

Nadmiar witamin rozpuszczalnych w wodzie (np. C, PP, kwas foliowy) nie jest groźny, ponieważ są one wydalane wraz z moczem, natomiast zbyt duża ilość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach może kumulować sie w organizmie i powodować różne dolegliwości. Przykładowo - nadmiar witaminy A może prowadzić do odwapnieia kości i zaburzać pracę nerek, nadmiar witaminy D może powodować nudności, wymioty, biegunkę, częste oddawanie moczu oraz odkładanie się zbyt dużych ilości wpnia w tkankach miękkich, wątrobie, płucach, nerkach, sercu czy w naczyniach krwionośnych. Zbyt duża ilość witaminy E może skutkować zaburzeniami czynności przewodu pokarmowego oraz zmęczeniem i osabieniem organizmu.

Kto powinien zatem przyjmować suplementy witamin i minerałów?
 

Prepearaty te przeznaczone są przede wszystkim dla osób, których organizm, najczęściej z powodu różnych chorób, nie przyswaja określonych składników z pożywienia. Sięganie po nie wskazane jest np. w przypadku cukrzyków, osób po zabiegach chirurgicznych, chorujących na wątrobę, palaczy czy osób żyjących w dużym stresie.
 

Częstą przyczyną niedoborów bywa też niewłaściwy sposób odżywiania się, nieurozmaicona i źle zbilansowana dieta, nieregularne spożywanie posiłków itd. Należy pamiętać, że zażywanie suplementów nie zastąpi właściwie skomponowanego jadłospisu, dlatego powinny być jedynie jego uzupełnieniem we wspomnianych wcześniej przypadkach.
 

Zwiększone zapotrzebowanie na niektóre witaminy oraz pierwiastki może też wystepować u osób zdrowych, które podejmują duży wysiłek fizyczny. W ich przypadku wskazane jest stosowanie specjalnych odzywek czy picie napojów izotonicznych, które uzupełniają poziom utraconych wraz z potem elektrolitów.
 

Odpowiednią suplementację stosuje się także w przypadku kobiet w ciąży i karmiących - zapotrzebowanie na niektóre skłaniki jest wówczas nawet dwukrotnie większe.
 

Dodatkowo niedobór niektórych pierwiastków może być spowodowany czynnikami zewnętrznymi. Np. osoby mieszkające w górach mogą mieć niedobór jodu.
 

W celu sprawdzenia, czy w naszym organiźmie występują niedobory minerałów mozna wykonać analizę pierwiastkową włosów i moczu dobowego. Takie badania wykonywane są jednak tylko przez wybrane, wyspecjalizowane laboratoria. Takie placówki, oprócz analizy laboratoryjnej, oferują najczęściej także opis metabolizmu pacjenta oraz jego tendencji chorobowych, a także ewentualnie zalecają odpowiednią suplementację witaminowo - mineralną.

W zwykłych laboratoriach można natomiast wykonać badania okreslające stężenie niektórych pierwiastków we krwi, np. potasu, sodu, żelaza, wapnia czy witaminy D.
 

Suplementacja w każdym wypadku powinna być skonsultowana z lekarzem lub dietetykiem, istnieje bowiem ryzyko przedawkowania witamin i mikroelementów. Objawami nadmiernego kumulowania się ich w orgaznizmie są:

- w przypadku witaminy A - drażliwość, zaburzenie pracy przewodu pokarmowego takie jak nudności, wymioty, brak łaknienia, zmiany zabarwienia skóry, powiększenie wątroby i śledziony, wypadanie włosów, świąd i suchość skóry

- w przypadku witaminy D - nudności, utrata łaknienia, spadek masy ciała, bóle szczęk, stawów i mięśni, nadmierna potliwość, zaburzenia pracy serca, zwiększenie poziomu wapnia we krwi

- w przypadku witaminy E -bóle głowy, osłabienia mięśni, zaburzenia wzroku

- w przypadku witaminy K - zaburzenia pracy wątroby

- w przypadku witaminy PP - uszkodzenie wątroby, pieczenie i swędzenie skóry, wysoki poziom glukozy we krwi

- w przypadku kwasu foliowego - zaburzenia układu nerwowego i pokarmowego

- w przypadku wapnia - osadzanie się i niekorzystne zmiany w nerkach, tętnicach, sercu, w uszach i płucach, opóźnienie rozwoju u dzieci, zwiększone ryzyko zawału, powstania miażdżycy i kamicy nerkowej u dorosłych

- w przypadku magnezu - nudności, biegunka, zawroty głowy, a nawet śpiączka

- w przypadku cynku - podrażnienie przewodu pokarmowego, wymioty, zaburzenia absorbcji miedzi i żelaza

- w przypadku żelaza - wymioty, biegunka, uszkodzenie jelit

- w przypadku fluoru - fluorzyca zębów, zatrucia

 

Istotną kwestią związaną z bezpieczeństwem stosowania suplementacji jest ponadto pochodzenie preparatów. Nie należy stosować tabletek pochodzących z nieznanych, niepewnych źródeł, najlepszym miejscem ich zakupu jest apteka. Każdy suplement diety powinien posiadać świadectwo dopuszczenia do obrotu wydany przez Państwową Inspekcję Sanitarną.

Szczególną ostrożność powinno się także zachować w przypadku stosowania suplementów diety, które w swoim składzie zawierają zioła, np. miłorząb lekarski, dziurawiec, czosnek czy żeń - zeń. Skałdniki te mogą wchodzić w reakcję z innymi lekami, a także używkami, co może stać się przyczyną poważnych powikłań.
 

Stosując suplementy diety powinno się też pamiętać o tym, że ich przyjmowanie razem z niektórymi pkazrmami i napojami może upośledzać ich działanie. Zakłócenia we wchłanianiu minerałów moga być powodowane nadużywaniem alkoholu, zażywaniem leków hormonalnych, moczopędnych lub dietą z dużą zawartością błonnika.