Otyłość jest złożonym problemem, który najczęściej jest wynikiem genetycznie uwarunkowanych reakcji patofizjologicznych, reakcji psychoemocjonalnych oraz behawioralnych na wiele czynników środowiska, które jej sprzyjają. Zaburzenie któregokolwiek z nich może sprzyjać nadmiernemu poborowi pokarmu i nadmiernemu gromadzeniu zapasu tłuszczu w organizmie.

Co to jest instynkt odżywiania u człowieka?
 

Jego charakter kształtowany jest przez ośrodkowy układ nerwowy, stale odbierający bodźce informujące o stanie odżywienia tkanek. Bodźce te z kolei  mają charakter nerwowy, psychiczny, hormonalny oraz metaboliczny. Ich dotarcie do ośrodków układu nerwowego powoduje następnie wysyłanie bodźców odśrodkowych, aktywujących odpowiednie mechanizmy regulacyjne. To własnie one kształtują uczucie głodu, sytości i apetytu, przyczyniają się do odruchowego, podświadomego poszukiwania pożywienia i polifagii, czyli stanu nieprawidłowo zwiększonego apetytu prowadzącego do spożywania nadmiernych ilości jedzenia, obżarstwa. Zaburzenie czynnościowe lub organiczne w obrębie działania tych ośrodków może zmieniać zachowanie się człowieka w zakresie nawyków żywieniowych i tym samym - prowadzić do rozwoju otyłości. Automatycznie zmieniają się wówczas warunki zużywania energii, następuje jej gromadzenie się w postaci rozbudowanej tkanki tłuszczowej.
 

W doborze ilości spożywanych pokarmów ludzie otyli kierują się głównie bodźcami egzogennymi, a nie endogennymi - jak osoby naturalnie szczupłe, u których sygnały sytości funkcjonują prawidłowo. W momencie spożywania posiłków charakterystyczne dla otyłych osób jest większe pobudzenie i zjadanie większych ilości pokarmu, jeśli występują np. optyczne bodźce smakowe.
 

Skłonne do otyłości osoby zachowują się przy posiłkach w nieco odmienny sposób niż osoby szczupłe. Zauważono, że częściej wybierają oni dania mączne, żują szybciej, wykazują mniej wahań w czasie ujmowania kęsa i wprowadzania go do ust, a także rzadziej odsuwają od siebie talerz po ostatnim kęsie. Ponadto reagują zwiększonym wydzielaniem śliny na podaną potrawę nawet wtedy, gdy wiedzą, iż nie będą mogli jej skonsumować. Dzieje się tak dlatego, że fizjologiczne mechanizmy tłumiące apetyt u osób otyłych są uszkodzone.

Co to jest napęd żywieniowy?
 

Na tzw. napęd żywieniowy składają się wszystkie odruchy warunkowe i bezwarunkowe, a także emocjonalne i psychiczne, stanowiące o zachowaniu się danej osoby wobec pożywienia. Zasadniczym celem tego mechanizmu jest utrzymanie właściwego składu produktów odżywczych w organizmie, zarówno pod względem ich ilości, jak i i jakości. Prawidłowe jego działanie oznacza utrzymywanie stałej, fizjologicznej masy ciała. Pewne dodatkowe uwarunkowania, np. socjalne i psychiczne wiążą się ze szczególną możliwością zaburzeń w procesie homeostazy energii, przyczyniają się więc między innymi do powstania otyłości.

Wiele zaburzeń psychoemocjonalnych, takich jak np. bulimia, odnosi się właśnie do napędu żywieniowego. Wynikają one z kilku czynników, zarówno ze zmniejszenia sprawności w psychospołecznej adaptacji, jak i z konfliktu pomiędzy cywilizacyjnym wzorem zachowania i wyglądu a cechami osób otyłych.
 

Na kształtowanie się mechanizmów określających napęd żywieniowy działają różnorakie, silne bodźce alimentacyjne, które kształtują nieprawidłowe zachowania. Do patogennych czynników behawioralnych można ponadto zaliczyć kreowany przez agresywną reklamę lub modę sposób wyboru niektórych wysokokalorycznych i ubogich w wartości odżywcze produktów żywieniowych.