Jaka jest dzisiejsza młodzież? Jaki ma stosunek do papierosów i alkoholu oraz jaką skalę wśród młodych ludzi osiąga dziś ich nadużywanie?
Badania na temat używania nielegalnych substancji, zainicjowane przez Radę Europy przyjęły formę wieloletniego programu o nazwie European School Survey Project on Alcohol and Drugs (ESPAD). Prowadzone co cztery lata według tych samych wystandaryzowanych technik, dają możliwość wglądu w skalę i charakter problemu w poszczególnych europejskich krajach. Przeprowadzenie w 2007 roku w Polsce badania ukazują niepokojące wyniki.

Palenie tytoniu

Problem badano wśród uczniów trzecich klas gimnazjum oraz drugich klas szkół ponadgimnazjalnych, w dwóch wymiarach czasowych – podczas całego życia respondentów oraz w przeciągu ostatnich 30 dni przed badaniem.
Wyniki pokazują, iż podczas całego życia, jakiekolwiek doświadczenie z paleniem tytoniu miało 53,1% gimnazjalistów oraz 67,9% uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Wśród nich pięciu prób zetknięcia z papierosami nie przekroczyło 23,6% młodszych uczniów oraz 24,0% starszych. Jednocześnie dużym doświadczeniem w paleniu, przekraczającym 40 wypalonych kiedykolwiek papierosów może „pochwalić” się 16,3% osób z pierwszej grupy oraz 28,7% z grupy.

Wśród uczniów uwidaczniają się różnice w nasileniu palenia. Wśród badanych z obu poziomów nauczania około 10% pali rzadziej niż raz dziennie. Więcej niż 10 papierosów dziennie wypala natomiast 3,3% młodszych oraz 5,8% starszych uczniów. W czasie ostatniego miesiąca paliło 21,7% gimnazjalistów i 35,0% uczniów szkół ponadgimnazjalnych.
Rozpowszechnienie regularnego palenia okazało się zależne od płci zarówno wśród młodszej, jak i wśród starszej młodzieży. Wśród tych pierwszych w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem paliło 19,9% dziewcząt oraz 23,2% chłopców, natomiast wśród drugiej grupy -33,8% dziewcząt oraz 36,0% chłopców. Codzienne palenie w ilościach przekraczających 10 papierosów deklarowało 2,9% dziewcząt i 4,0% chłopców wśród gimnazjalistów oraz 4,1% uczennic i 7,5% uczniów szkół ponadgimnazjalnych.

Picie napojów alkoholowych

Skala zjawiska jest największa w porównaniu z używaniem przez młodzież innych szkodliwych substancji. Próby picia ma za sobą aż 90,2% gimnazjalistów z klas trzecich i 94,8% uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych.
W ostatnim roku jakiekolwiek napoje alkoholowe piło 78,9% młodszych oraz 92,0% starszych uczniów.
W ciągu ostatniego miesiąca piło natomiast 57,3% uczniów z pierwszej grupy oraz 79,5% z drugiej.
Wartości wskaźnika picia kiedykolwiek w życiu są bardzo zbliżone zarówno dla chłopców, jak i dla dziewcząt. Zróżnicowane ze względu na płeć okazało się większe w analizie picia w czasie ostatnich 12 miesięcy oraz ostatnich 30 dni przed badaniem, niemniej jednak obserwujemy ciągły postęp w procesie zaniku różnic w rozpowszechnieniu picia związanych z płcią.
Pierwsze miejsce wśród trunków pitych przez młodzież ma piwo – jego entuzjastami jest 60,3% gimnazjalistów i 78,8% starszych uczniów. Co trzeci z młodszych nastolatków, a co drugi z tych starszych pił wódkę. Trzecie miejsce wśród najczęściej wybieranych napojów alkoholowych zajmuje wino, pije je kolejno 22,6% i 31,0% młodzieży.

Wyniki badań ukazują, iż znaczna część polskich nastolatków ma za sobą pierwsze eksperymenty z tytoniem i alkoholem, a niepokojąca ich liczba stosuje te używki regularnie. Okres edukacji i rozwoju osobowości nie powinien chyba utrwalać takich złych zachowań? Czy istnieje recepta na wyeliminowanie, albo chociaż ograniczenie skali tego zjawiska?