Dziecko, które wychowuje się w rodzinie z problemem alkoholowym narażone jest na przebywanie w stanie chronicznego napięcia i stresu. Ciągła niepewność i nieprzewidywalność wydarzeń wywołuje u niego poczucie braku stabilności i jest podstawowym źródłem zagrożeń. Brak odpowiedniego porządku w życiu codziennym oznacza bowiem brak kontroli nad całym życiem. Dziecko alkoholika doświadcza wielu traumatycznych sytuacji związanych z przemocą, destrukcją ról rodzicielskich, chaosem oraz ciągłymi awanturami, często bez powodu. Nie ma ono nic pewnego, żadnej stabilnej bazy, na której mogłoby się oprzeć.Wielokrotnie składane przez pijącego rodzica obietnice były przez niego łamane i niedotrzymywane. Dziecko nie ufa i tłumi uczucia, ponieważ często są one dla niego zbyt bolesne i przerażające. Nie mówi nie tylko o piciu swojego rodzica, ale także o tym co czuje i co myśli na ten temat. Całą sytuację i to co dzieje się w domu utrzymuje w tajemnicy oprzed otoczeniem, przez co jego komunikacja  zanika nie tylko wewnątrz rodziny, ale także w relacjach ze światem zewnętrznym. Tworzy się w ten sposób rodzinna, wstydliwa tajemnica, którą dziecko alkoholika usilnie strzeże w poczuciu nieustannego lęku i nadziei, że może wkrótce będzie lepiej. Takie zachowanie sprawia, że dziecko zaczyna przyjmować postawę obronną wobec domowego "tabu" i zamkniętą wobec otaczającej rzeczywistości.

Typowe traumatyczne zdarzenia, na krtóre narażone są dzieci wychowujące się w dysfunkcyjnej rodzienie to:

- przemoc fizyczna, emocjonalna czy intelektualna

- oszukiwanie

- niesprawiedliwe traktowanie

- porzucenie

- nadmierny krytycyzm rodziców

- nadużycia seksualne

Do najczęstszych stanów emocjonalnych dzieci alkoholoków należą:

- wstyd za rodzica

- poczucie winy

- strach przed rodzicem

- osamotnienie

- złość lub nienawiść do rodzica

Choroba alkoholowa jednego z członków rodziny sprawia, iż pozostali nieświadomie zaczynają spełniać pewne role, które pozwalają "zneutralizować" skutki zachowania uzależnionej osoby i sprawiają, że rodzina funkcjonuje z zachowaniem pozorów normalności. Takie role służą jako swoisty system ochronny i dają poszczególnym członkom rodziny minimalne poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa. Jednocześnie odciągają uwagę osób z zewnątrz od rzeczywistych problemów i krywanych uczuć.

 

Wychowujące się w rodzinie dysfunkcyjnej dziecko moze odgrywać jedną z czterech podstawowych ról:

- bohatera rodzinnego

Jest to zazwyczaj najstarsze dziecko w rodzinie, które z konieczności pełnienia roli "głowy rodziny" przejmuje na siebie rodzicielskie obowiązki i robi wszystko co może, byle tylko naprawić skutki alkoholizmu dorosłych i utrzymać rodzinę w normie. Cechami bohatera rodzinnego są odpowiedzialność, troska o rodzeństwo, perfekcjonizm, wykonywanie obowiązków związanych z prowadzeniem domu, przestrzeganie reguł i kończenie zadanej pracy zawsze w wyznaczonym terminie. Takie dziecko żyje w ciągłym napięciu, wpada w panikę w spontanicznych, nieprzewidywalnych sytuacjach.

- kozła ofiarnego

Takie dziecko stara się odwracać uwagę od rzeczywistych problemów rodzinnych, samemu powodując różnorodne problemy. Zachowuje się w sposób nieakceptowany przez innych, ciągle spotykając się z dezaprobatą otoczenia. Może wdawać się w bójki, wchodzić w konflikt z prawem, uciekać z domu itd. Dzieciom pełniącym rolę kozła ofiarnego bardzo trudno jest funkcjonować w układach społecznych.

- maskotki

Dziecko pełniące rolę maskotka stara się odwracać uwagę od rodzinnego problemu i skupiać ją na sobie. W tym celu zgrywa się, przymila, błaznuje. Aby ulżyć rodzinie w ciężkiej sytuacji za wszelką cenę stara się rozweselić ją swoim humorem i żartami. W życiu społecznym maskotki bardzo często są duszą towarzystwa, jenak nikt nie traktuje ich poważnie.

- dziecka niewidzialnego
 

Dziecko niewidzialne zawsze pozostaje z boku rodziny, izoluje się, żyje we własnym świecie. Nigdy nie sprawia żadnych kłopotów mimo, że jest niedostrzegane i żyje w ciągłym poczuciu samotności i krzywdy. Takie dzieci są nieśmiałe, pełne rezerwy, niezdolne do stawiania czoła problemom i mające duże trudności z uczestnictwem w pracy zespołowej.

 

Niekiedy dzieci wychowujące się w dysfunkcyjnej rodzinie może pełnić więcej niż jedną rolę i zachować się inaczej, zależnie od sytuacji, w jakiej się znajdują. Niekiedy wraz z momentem odejścia z domu bohatera rodzinnego, kozioł ofiarny przejmuje jego rolę i sam staje się bohaterem.

 

Przybieranie określonych ról przez dzieci alkoholików jest nieświadomą próbą odpowiedzi na sytuację rodzinną, próbą przystosowania się do "chorego" systemu rodzinnego oraz wyrazem chęci utrzymania go w równowadze.

 

Rodzina dysfunkcyjna wręcz oczekuje od poszczególnych dzieci takich a nie innych zachowań i wzmacnia je, ponieważ pozwalają one przetrwać, przy poniesieniu możliwie najmniejszych strat. Jednakże poza rodziną, w otoczeniu zewnętrznym przyjmowane role tracą swoją aktualność i nie przynoszą już żadnych korzyści, wręcz przeciwnie - często działają na szkodę dzieci.

 

Pogarszanie się sytuacji w rodzinie, rozwój uzależnienia rodzica lub rodziców sprawia, że mechanizmy obronne dzieci utrwalają się, doprowadzając tym samym do coraz większych niepowodzeń w świecie zewnętrznym.
 

Dorosłe dzieci alkoholików cierpią z powodu wykształconych przez lata zachowań, które przestały pełnić już swoją pierwotną funkcję, nastawioną na przetrwanie.

Bohaterowie rodzinni w zyciu dorosłym często zatracają się w pracy, gubiąc gdzieś po drodze własne potrzeby, odczuwają przymus "bycia potrzebnym" i stają się zależni od oceny innych osób. Z kolei kozły ofiarne stają się najczęściej społecznymi wyrzutkami, odtrącanymi przez innych ludzi. Zagubione dzieci stają się stroniącymi od kontaktów z ludźmi odludkami. Maskotek w dorosłym życiu nadal nikt nie traktuje poważnie.

 

Dzieci wychowywane w rodzinach alkoholowych mają stałe poczucie niższej wartości oraz obniżone poczucie szacunku do samych siebie. Skutkuje to nadmierną samokrytyką, deprecjonowaniem własnych osiągnięć oraz działaniami autodestrukcyjnymi. Większość takich dzieci ma problemy związane z poczuciem własnej tożsamości.

Życie w chronicznym stresie upośledza ponadto funkcjonowanie systemu immunologicznego i powoduje rozmaite choroby somatyczne. Z powodu obniżenia odporności biologicznej dzieci alkoholików mają więcej problemów zdrowotnych w porównaniu z dziećmi ze zdrowych rodzin. Znacznie częściej cierpią z powodu bezsenności, bólu głowy, osłabienia, nerwobólów zębów, nudności czy problemów związanych z odżywianiem. Także częstsze jest wśród nich nadużywanie alkoholu, narkotyków oraz innych środków zmieniających świadomość.
 

Najczęstszym sprawcą zdarzeń traumatycznych dziecka jest rodzic uzależniony, jednak w co 5 przypadku w dużym stopniu winę ponosi drugi rodzic. Sytuacja dziecka wychowującego się w dysfunkcyjnej rodzienie jest więc niezwykle trudna, często nie może ono liczyć na zrozumienie i wsparcie żadnego z rodziców, pomoc musi więc przyjść z zewnątrz.