Alkohol wpływa na mózg – powoduje trudności w chodzeniu, bełkotliwą mowę, zamazany obraz, zwalnia czas reakcji, nadweręża pamięć — to powszechnie znane skutki jego stosowania. Pojawiają się one już po jednorazowym spożyciu większej ilości alkoholu i stosunkowo szybko ustępują po zaprzestaniu picia. Jednak intensywne, długotrwałe picie powoduje ponadto deficyty w mózgu, które mogą trwać jeszcze długo po wytrzeźwieniu. Dokładny wpływ alkoholu na mózg badany jest w dalszym ciągu, podobnie jak prawdopodobieństwo odwrócenia skutków intensywnego picia. Wiadomo, iż może ono powodować poważne, rozległe zmiany w mózgu, powodując luki w pamięci, prowadząc do trwałego, wymagającego dożywotniej opieki osłabienia mózgu.
Spożywanie nadmiernych ilości procentowych trunków przez dłuższy czas uszkadza mózg w sposób bezpośredni lub pośrednio, w wyniku ogólnego pogorszenia się stanu zdrowia lub ciężkiej choroby wątroby.

Powszechny u alkoholików, wynikający ze słabego odżywienia organizmu, deficyt tiaminy – prowadzi do ostrego zespołu objawów neurologicznych, zwanych Zespołem Wernickiego. Tiamina, czyli witamina B1 to istotny dla wszystkich tkanek składnik odżywczy. Jej zalecana, dzienna racja wynosi 1,2 mg dla mężczyzn i 1,1 mg dla kobiet Można ją znaleźć w takich produktach spożywczych jak mięso, pełne ziarna zbóż, orzechy, fasola, groszek i ziarna soi. Na niedobór tego niezbędnego dla prawidłowego funkcjonowania mózgu składnika cierpi do 80% alkoholików. U niektórych z nich stanowi to podstawę rozwoju poważnych zaburzeń mózgu, polegających na powstaniu zmian zwyrodnieniowych neuronów, zaniku móżdżku i nerwów obwodowych. Encefalopatia Wernickego charakteryzuje się dezorientacją oraz degradacją emocjonalną i intelektualną, ataksją. Symptomy tego zaburzenia obejmują także splątanie umysłowe, paraliż nerwów odpowiedzialnych za poruszanie oczami - zakłócenia okoruchowe oraz trudności w koordynacji mięśni. Typowe dla pacjentów cierpiących na Zespół Wernickego jest np. niemożność znalezienia wyjścia z pokoju, lub nawet zatracenie umiejętności chodzenia. Charakterystyczne są zaburzenia czucia w kończynach, nerwobóle osłabienie bądź brak odruchów ścięgnistych a także bólami mięśniowymi. W skrajnych przypadkach mogą wystąpić niedowłady, a nawet porażenia. Zmiany mięśniowe, przejawiające się osłabieniem siły i zanikami mięśni prawie zawsze towarzyszą zmianom w obwodowym układzie nerwowym. Na skutek powstawania zmian krwotoczno - zwyrodnieniowo - zapalnych dochodzi do porażenia mięśni okoruchowych, niezborności czy nawet zaburzeń świadomości. Powszechne są też objawy zapalenia wielonerwowego, często pojawiają się też ruchy mimowolne lub spastyczne niedowłady kończyn. Niekiedy występuje też senność, łagodne majaczenie, bezsenność lub strach przed ciemnością.

Zdiagnozowanie choroby może okazać się trudne, gdyż rzadko występują u pacjentów wszystkie jej objawy jednocześnie (zaburzenia gałkoruchowe, oczopląs, drżenia, niezborność, niedowłady spastyczne kończyn, polineuropatia, napady drgawkowe, zaburzenia przytomności).
Zespół Wernickego występuje u około 5 - 10% osób uzależnionych od alkoholu.

Leczenie tego zaburzenia polega na suplementacji witaminy B, niekiedy konieczne jest również podawanie pacjentowi magnezu. Odpowiednie leczenia sprawia, iż większość objawów ustępuje, z wyjątkiem ataksji, oczopląsu i niekiedy neuropatii obwodowej. Objawy mogą ustąpić w ciągu kilku dni lub tygodni. Na podłożu tej choroby, przy jednoczesnej obecności rozległych zmian w układzie limbicznym, może rozwinąć się psychoza Korsakowa.