Przewlekła obturacyjna choroba płuc (Chronic Obstructive Pulmonary Disease), zwana także bronchitem lub rozedmą, jest nieuleczalną chorobą układu oddechowego. Jako skutek długotrwałego palenia papierosów powoduje zwężenie oskrzeli oraz trudności w przepływie powietrza, czyli w całym procesie oddychania. POChP ma charakter postępujący, a powstające w jej wyniku zmiany w płucach są tylko częściowo odwracalne.

Dotyczy zarówno czynnych, jak i biernych palaczy. Wdychany przez nich dym tytoniowy uruchamia złożony ciąg reakcji, powodowany uwolnieniem dużej ilości granulocytów w płucach oraz ich rozpadem w ścianach pęcherzyków płucnych i oskrzelach. Proces ten uwalnia enzym zwany elastazą, który działa destrukcyjnie na włókna sprężyste płuc, powoduje ich rozedmę oraz przerost gruczołów śluzowych oskrzeli.

Oprócz co czwartego palacza, choroba ta atakuje również osoby narażone na wdychanie substancji drażniących z racji wykonywanego zawodu.

Schorzenie to dotyka co dziesiątego Polaka, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, zwłaszcza powyżej czterdziestego roku życia. Liczba chorych zwiększa się wraz z wiekiem, już co drugi palący siedemdziesięciolatek cierpi na POChP. Każdego roku umiera z tego powodu blisko 15 tysięcy osób, co stanowi trzecią, co do częstości przyczynę przedwczesnych zgonów.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc zazwyczaj rozwija się długo i skrycie, nie ujawniając żadnych wyraźnych symptomów. Pierwszym zauważalnym przez pacjenta objawem jest występowanie duszności nawet po niewielkim wysiłku fizycznym, co błędnie bywa utożsamiane z astmą. Większość chorych zwraca się po lekarską pomoc dopiero wówczas, gdy choroba jest już bardzo zaawansowana, znacznie ograniczając normalne funkcjonowanie. Duszność narasta powoli, stopniowo ogranicza wykonywanie coraz większej liczby czynności. Pojawia się kaszel z wykrztuszaniem wydzieliny oskrzelowej, a dodatkowym objawem niekiedy jest też głośny, świszczący oddech nasilający się podczas aktywności fizycznej. W miarę postępu schorzenia może wystąpić ponadto niewydolność serca, która w połączeniu z niewydolnością oddechową jest główną przyczyną zgonów wśród pacjentów chorych na POChP.

Duszności są efektem zniszczenia oskrzeli i płuc, niszczonych często przez wiele lat przez dym tytoniowy. W skurczonych i zgrubiałych oskrzelach prawidłowa wędrówka powietrza nie jest możliwa. Maleńkie pęcherzyki płucne, w których dwutlenek węgla zamieniany jest na życiodajny tlen, zlewają się w większe struktury, dużo mniej wydajne.
Mniej tlenu przedostaje się z płuc do krwi, dlatego z jego niedoborem zmagają się nie tylko płuca, a cały organizm - serce, mózg, naczynia i mięśnie.

Diagnostyka obejmuje wywiad, osłuchanie, wykonanie badania przepływu powietrza przez oskrzela, czyli tzw. pirometrię oraz wykonanie zdjęcia płuc, wykluczającego inne choroby, np. gruźlicę czy raka. Stwierdzenie rozwoju choroby powinno wiązać się przede wszystkim z natychmiastowym zaprzestaniem palenia przez pacjenta. Powinien on także rozpocząć wykonywanie ćwiczeń fizycznych, koniecznych do zatrzymania spadku kondycji mięśni oddechowych.

Podstawą efektywnego leczenia przede wszystkim powinna być odpowiednia edukacja społeczeństwa w zakresie objawów schorzenia. Jest ono jedyną chorobą odtytoniową, co w praktyce oznacza, iż zaprzestanie palenia hamuje dalszy rozwój choroby. Wczesne jej wykrycie oraz możliwość szybkiego rozpoczęcia terapii jest więc w tym wypadku bardzo ważne. Pacjenci cierpiący na POChP poddawani są długotrwałej hospitalizacji, z leczeniem farmaceutycznym oraz tlenoterapią.

Istotną rolę w leczeniu odgrywają dostępne również w Polsce długo działające leki, które mają na celu pacjentów.

Nie istnieje lek, który całkowicie odbudowuje zniszczone dymem pęcherzyki płucne. Farmaceutyki podawane chorym mają na celu głównie poprawę jakości ich życia poprzez przynajmniej częściowe zmniejszenie duszności. Nie mniej ważny jest w tym wypadku wysiłek fizyczny, również wpływający na rozszerzenie oskrzeli oraz poprawę wydolności kładu oddechowego.

Liczba chorych na POChP w Polsce stale rośnie, dlatego tak ważne jest edukowanie społeczeństwa o ryzyku związanym z nałogowym paleniem tytoniu. Wzrostowy trend schorzenia może ulec zahamowaniu dopiero wtedy, gdy palacze zrozumieją, że konsekwencje nałogu są niezwykle poważne, a ich wystąpienie - bardzo prawdopodobne.