Robert Agnew jest autorem teorii napięcia, wyjaśniającej podłoże zjawiska przestępczości oraz nadużywania alkoholu i narkotyków wśród młodzieży. Teoria ta traktuje je jako jedną z możliwości rozładowania napięcia. W odniesieniu do takich założeń, skuteczna profilaktyka uzależnień ma na celu uczenie młodych ludzi konstruktywnego radzenia sobie z trudnymi emocjami, nie poprzez używanie narkotyków i alkoholu czy też zachowania agresywne, ale przez kształcenie pro-zdrowotnych postaw już od najmłodszych lat. Profilaktyka w tym rozumieniu nie bazuje głównie na edukacji na temat szkodliwości używek, lecz skupia się na uczeniu umiejętności konstruktywnego radzenia sobie z przeżywanymi napięciami, będącymi źródłem sięgania po używki.

Kierunkiem działań profilaktycznych jest przedstawienie alternatywnych, różnorodnych, atrakcyjnych dla młodzieży sposobów na spędzanie wolnego czasu. W ten sposób mogą zostać zaspokojone jej potrzeby podobne do tych, które skłaniają ją do sięgania po substancje psychoaktywne. Uprawianie sportu, hobby, rozwijanie zainteresowań, pasji czy uczestnictwo w różnorodnych formach aktywności społecznej czy religijnej, mogą w sposób konstruktywny zaspokajać potrzebę ekscytujących doznań, stymulacji czy akceptacji grupy rówieśniczej.

Sięganie po używki często związane jest ze stanem depresyjnym, który towarzyszy zaburzeniom emocjonalnym, charakterystycznym dla ludzi wkraczających w dorosłość. Wielu młodych ludzi ma poczucie osamotnienia, niedopasowania do otoczenia, odczuwa brak miłości i akceptacji, czy też skarży się na niepowodzenia szkolne lub towarzyskie. Znajdując się w takim stanie emocjonalnym, bardzo łatwo jest sięgnąć po substancje psychoaktywne, które obniżają napięcie, dają złudzenie akceptacji pośród danej grupy społecznej, dostarczają przyjemnych przeżyć i wrażeń, których brak młodym ludziom. Ryzyko uzależnienia wzrasta, gdy dochodzą do tego czynniki takie jak nuda, brak umiejętności odmawiania oraz brak wiedzy o szkodliwości zażywanych substancji.

Współczesne programy profilaktyczne, bogatsze o doświadczenia poprzednich, integrują różne kierunki działań, akcentując te najbardziej skuteczne strategie. Oprócz poszerzania wiedzy na temat narkotyków, alkoholu, papierosów czy innych używek, jest w nich także miejsce na sport i inne alternatywy, doskonalące różne umiejętności osobiste.

Podsumowując, stwarzanie młodym ludziom możliwości uczestniczenia w alternatywnych formach aktywności w czasie wolnym - może okazać się jedną z wartościowych, uzupełniających strategii w konstruowaniu działań profilaktycznych, adresowanych do ogółu młodzieży. Istotnym czynnikiem jest przy tym fakt, czy rówieśnicy, z którymi dzieli się zainteresowania, używają, czy też nie używają substancji psychoaktywnych. Ważne jest również odpowiednie przygotowanie trenerów i nauczycieli wychowania fizycznego do pracy wychowawczej i profilaktycznej, a także ich współpraca z rodzicami.

Odpowiednia profilaktyka uzależnień to działanie, które ma na celu zapobieganie pojawianiu się oraz rozwojowi danego szkodliwego zjawiska w jakiejś społeczności. Powinna wyprzedzać pojawienie się problemu, poprzez propagowanie zdrowego stylu życia, dbałości o rozwój fizyczny i duchowy, usprawnianie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Polega na stwarzaniu młodzieży różnych, dających zadowolenie i sprzyjających rozwojowi psychospołecznemu możliwości podejmowania działań alternatywnych wobec używek. Działania te mogą stwarzać możliwość podejmowania nowej, nie praktykowanej do tej pory aktywności, lub też wzmacniać już istniejące uczestnictwo w działaniach alternatywnych.