Terminem "dopalacze" potocznie określa się grupę produktów i substancji naturalnego lub syntetycznego pochodzenia, które posiadają właściwości psychoaktywne i oddziaływują na ośrodkowy układ nerwowy. Ich stosowanie niesie ze sobą ryzyko zdrowotne, m. in. powstania uzależnienia.

W celu monitorowania sytuacji związanej z ewolucją środków zmieniających świadomość oraz w celu oceny ryzyka związanego z ich używaniem powstał Sysytem Ostrzegania o Nowych Narkotykach, działający przy Europejskim Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii w Lizbonie (EMCDDA). Wszystkie karaje zrzeszone w Unii Europejskiej mają obowiązek monitorowania sceny substancji psychoaktywnych, raportowania o nowych środkach oraz nowych sposobach używania znanych substancji.

Najnowsze raporty zgłaszane do EMCDDA świadczą o rozwoju nowego zjawiska polegającego na pojawianiu się na rynku dużej liczby nowych substancji, których psychoaktywne działanie nie jest do końca poznane. W sytuacjach, gdy zostanie stwierdzone wysokie ryzyko zdrowotne związane z używaniem danego specyfiku, na poziomie UE może zostać podjęta decyzja o objęciu jej kontrolą prawną (jak np. w przypadku benzylopiperazyny).

Wykonywana na bieżąco wymiana doświadczeń na temat zagrożeń związanych z nowymi substancjami umożliwia ponadto podjęcie indywidualnych, przewidzianych prawem krajowym działań prawnych przez poszczególne państwa, nie czekając na decyzje UE.

W przypadku popularnych ostatnio dopalaczy nie znane są długofalowe skutki ich używania. Dotychczas żadnemu krajowi nie udało się wypracować w pełni satysfakcjonujących rozwiązań związanych z polityką wobec nich. Konieczne jest jednak prowadzenie krajowych monitoringów obejmujących kwestię występowania nowych substancji psychoaktywnych oraz informujących o powikłaniach zdrowotnych zwązanych z ich używaniem. Niestety, systemu monitorowania tego typu zdarzeń przez polskie szpitale czy izby przyjęć nie wprowadzono do tej pory.

Zastosowane działania prawne, takie jak wycofywanie z obrotu BZP czy roślin o działaniu psychoaktywnym, nie rozwiązują dostatecznie problemu. Cały czas na rynku mogą pojawiać się bowiem nowe substancje o podobnych właściwościach oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy, które omijają wykazy substancji kontrolowanych prawnie.

Nieco większy nacisk kładzie się w Polsce na edukację i szeroko pojęte działania prewencyjne. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałąnia i Narkomanii przeprowadziło kampanię pod hasłem "Dopalacze moga cię wypalić", ostrzegającą o skutkach eksperymentowania z dopalaczami. W jej ramach została uruchomiona specjalna strona internetowa, informująca o zagrożeniach związanych z używaniem dopalaczy.