Metylofenidat (MPH) to lek stymulujący z grupy fenetylamin, stosowany w leczeniu ADHD i narkolepsji oraz przy wyprowadzaniu z narkozy.

Został on wprowadzony do lecznictwa w 1958 roku pod nazwą Ritalin, przez firmę Ciba.

W Polsce dostępny jest w tabletkach 18, 36 i 54 mg o nazwie Concerta, w USA pigułki metylofenidatu występują pod pierwotną nazwą Ritalin, w dawkach 20 i 40mg.

MPH stymuluje działanie ośrodkowego układu nerwowego, co uspokaja i wycisza osoby z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej.

Stosowany jest w leczeniu zespołów otępiennych oraz narkolepsji, zatruciach także przy zatruciach narkotykami, lekami przeciwhistaminowymi, uspokajającymi bądź nasennymi. Metylofenidat hamuje łaknienie, dlatego w przeszłości podawany był również osobom otyłym. Stosuje się go w przypadku dzieci mającch trudności w nauce i w kontaktowaniu się z rówieśnikami, a także do znoszenia objawów zamroczenia i senności występujących przy zażywaniu leków antyalergicznych.
MPH pomaga w koncentracji na nauce i innych zajęciach, zwiększa wydolność fizyczną i psychiczną oraz zdolności umysłowe, czyli np. kojarzenie i koncentrację.

Wyniki naukowych badań świadczą, że terapeutyczna dawka leku zwiększa wrażliwość neuronów kory przedczołowej na impulsy przychodzące z tzw. hipokampa. Metylofenidat wzmacnia dominujące, ważne sygnały, natomiast wytłumia słabsze, które mogą działać rozpraszająco. Kora przedczołowa odpowiada za takie ważne funkcje jak podejmowanie decyzji, odporność na zakłócenia, kontrola impulsów, ocena efektów działań czy rozwój poczucia czasu i samoświadomości.

Inna hipoteza zakłada, że MPH wpływa na poziom dopaminy w połączeniach synaptycznych.

Dostępny w Polsce lek pod nazwą Concerta stosowany jest w terapii dzieci w wieku powyżej 6 lat i młodzieży ze stwierdzonym ADHD, razem z innymi formami leczenia tego zaburzenia.

Stosowanie leku musi odbywać się pod ścisłym nadzorem specjalisty w dziedzinie zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży.

Z powodu swoich odurzających właściwości metylofenidat bywa nadużywany i może uzależniać. Jego palenie i wciąganie nosem wywołuje działanie narkotyczne, zbliżone do amfetaminy i kokainy. Przedawkowanie leku może nawet okazać się śmiertelne.

Przyjmowanie leku niezgodnie z jego przeznaczeniem, czyli dla zabawy lub w czasie zwiększonego wysiłku umysłowego jest niebezpieczne dla zdrowia.

Metylofenidat u zdrowych osób może powodować uzależnienie. Udowodniono, że w mózgu, a dokładnie w jądrze półleżącym osób go stosujących zachodzą podobne zmiany do tych, które zachodzą pod wpływem narkotyków.

W przypadku przedawkowania leku mogą wystąpić następujące objawy:

- wymioty

- pobudzenie

- drżenie

- nasilone niekontrolowane ruchy

- skurcze mięśni, drgawki

- euforia

- przymglenie świadomości

- omamy

- nadmierne pocenie się, uderzenia gorąca

- bóle głowy

- wysoka gorączka

- zaburzenia rytmu serca

- zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi

- rozszerzenie źrenic

- suchość błon śluzowych nosa i jamy ustnej

Zażywanie MPH bez pełnego potwierdzenia jego przydatności u poszczególnych pacjentów zagraża więc ich zdrowiu, a nawet życiu.