Każdego roku można zaobserwować systematyczny wzrost sprzedaży leków, coraz więcej osób sięga po nie samodzielnie, bez konsultacji z lekarzem czy farmaceutą. Co jest tego przyczyną?

Niewątpliwie pojawienie się leków bez recepty w sklepach, na stacjach benzynowych, kioskach czy nawet urzędach pocztowych – przez co uczynienie ich ogólnie dostępnym produktem – miało wpływ na wzrost ich popularności. Nie bez znaczenia są też działania marketingowe producentów środków medycznych, i tak w jednym bloku reklamowym obserwujemy na przemian reklamy słodyczy, piwa, tłustych potraw, a zaraz po nich – pigułki na niestrawność, wzdęcia czy na kaca. Powszechne również są spoty propagujące stosowanie określonych leków na przeziębienie i grypę czy leki przeciwbólowe. W efekcie – kolejki w aptekach nigdy się nie kończą, a w społeczeństwie wciąż przybywają nowe osoby uzależnione od stosowania rozmaitych leków…

Wśród nich są przedstawiciele pochodzący ze wszystkich warstw społecznych, od osób starszych, emerytów i rencistów, przez osoby ubogie, studentów, aż po tych najzamożniejszych oraz najlepiej wykształconych Polaków. Ponadto wiele z nich jest w pełni świadomych swego uzależnienia od farmakologii, jednak jednocześnie nie są w stanie sobie z tym problemem poradzić. I tak starsze osoby nieustannie, nawet gdy nie jest to konieczne, zażywają leki nasercowe lub przeciw żylakom, osoby młode, studenci oraz ludzie biznesu – przyjmują preparaty zwalczające zbędne kilogramy, alergie, redukujące poziom stresu, czy mające działanie profilaktyczne.
W niektórych przypadkach takie nadużywanie medykamentów, poprzez interakcję leku z żywym organizmem, prowadzi prostą drogą do powstania psychicznego oraz fizycznego uzależnienia. Taki stan wywołuje zmiany w zachowaniu oraz przymus zażywania określonego leku ciągle, tak, by osiągnąć oczekiwany efekt psychiczny czy też fizyczny. Lekomani obawiają się ponadto skutków odstawienia przyjmowanych preparatów. Zażywają je nie dla ich zakładanego działania, lecz po to, by uzyskać określony efekt, taki jak zmiana nastroju.
Wynikiem takiego postępowania jest wzrost tolerancji organizmu na określony specyfik, ma on miejsce wtedy, gdy organizm przyzwyczaja się do niego. Początkowo przyjmowana dawka staje się po pewnym czasie niewystarczająca i nieskuteczna, dlatego dana osoba ciągle ją zwiększa. Organizm przyzwyczaja się do leku w takim stopniu, że jego odstawienie spowodowałoby wiele objawów zwanych zespołem odstawiennym - następuje zależność fizyczna. Osoba nadużywająca leku staje się więc po pewnym czasie jego niewolnikiem. Często, zanim podejmie leczenie pozostaje nim na długo mimo, że sytuacja taka niekorzystnie wpływa zarówno na jego organizm, jak i związki z innymi osobami, pracę i inne sfery życia codziennego.

Skutki lekomanii bywają różne, zależą od takich czynników jak rodzaj zażywanej substancji, jej ilości oraz czasu jej zażywania. Stopniowe zwiększanie tolerancji może w dalszej perspektywie prowadzić do zaburzeń umysłowych i halucynacji, a także do uszkodzenia różnych narządów ciała. Często też takie uzależnienie uodpornienia na inne niż przyjmowane w danym przypadku leki, co w konsekwencji utrudnia leczenie ewentualnych chorób i może prowadzić do tragicznych skutków.

Ze względu na to, że skutki nałogu nie są aż tak widoczne jak np. u alkoholików, na leczenie zgłaszają się głównie osoby, którym uzależnienie w znacznym stopniu uniemożliwia codzienne funkcjonowanie. Tymczasem o wiele łatwiej byłoby odstawić dany specyfik zanim do tego dojdzie. Należy bowiem pamiętać, że przygotowywanie do leczenia tego typu uzależnienia jest procesem długim. – Polega głównie na psychoterapii, która powinna nauczyć pacjenta życia bez stosowania wspomagacza, jakim jest substancja psychoaktywna. Samo odtruwanie lekomana także trwa często wiele tygodni, polega na stopniowym zmniejszaniu dawki leku, gdyż jego nagłe odstawienie mogłoby wywołać poważne zagrożenia, chociażby jak np. drgawkowy napad abstynencyjny. W tej kwestii lekoman oraz narkoman mają ze sobą wiele wspólnego.

Dlatego warto, zanim będzie za późno zastanowić się, czy przypadkiem nie stosujemy leków w nadmiernych ilościach. Błędem jest także łączenie środków o podobnym lub takim samym działaniu. Mało kto czyta też obecne w każdym opakowaniu ulotki i w efekcie nie przestrzega zawartych w nich zaleceń.
Nie oznacza to bynajmniej, iż leków nie należy przyjmować w ogóle, gdyż najczęściej są one skuteczne, łagodzą objawy, przynoszą dużą ulgę. Trzeba jednak stosować je ściśle według zaleceń oraz zasad ich przyjmowania.