Przystepując do leczenia alkoholizmu należy najpierw odpowiedzieć sobie na pytanie, jakiego obszaru choroby będzie ono dotyczyć. Nadużywanie alkoholu, uzależnienie od niego, zaburzenia osobowości, powikłania i choroby somatyczne będące następstwem nałogu wymagają zastosowania odmiennych, adekwatnych środków.

Ustalenie najważniejszych celów leczenia optymalizuje proces terapeutyczny, należy więc określić, czy rezultaem terapii ma być całkowita abstynencja, redukcja ilości i czasu picia, czy tylko tzw. survival pacjenta. W procesie ustalania owych celów należy uwzględnić postawę i motywację pacjenta, a także zakres możliwości prowadzenia leczenia (wybór spośród dostępnych możliwości: leczenie stacjonarne, leczenie ambulatoryjne, psychoterapia, farmakoterapia, grupy AA).

W diagnostyce zespołu zależności alkoholowej (ZZA) przyjmuje się obowiązujące kryteria na podstawie klasyfikacji ICD-10 lub DSM-IV i jest oparta na danych empirycznych. Uzależnienie od alkoholu jest postrzegane jako choroba ośrodkowego układu nerwowego (OUN) o dużym prawdopodobieństwie przewlekłego przebiegu i nawrotów.

Z kolei diagnoza nadużywania alkoholu (inaczej używania szkodliwego) nie ma istotnego związku z innymi rozpoznaniami psychiatrycznymi i psychologicznymi, niekoniecznie rozwija się uzależnienie, jest podatna na wpływy kulturowe. Biorąc pod uwagę to, że istnieją poważne wątpliwości, co do rzetelności tego rozpoznania, zalecenie konkretnego, uniwersalnego typu leczenia u chorych z tym rozpoznaniem nie jest możliwe.
 

Zdiagnozowanie ZZA na podstawie klasyfikacji determinuje natomiast podjęcie interwencji w zależności od okresu intoksykacji oraz postawionych celów terapeutycznych. Należy pamiętać, że na naturalny przebieg choroby mają wpływ różne czynniki, takie jak osobowość, choroby towarzyszące, ciężkość i głębokość uzależnienia, zaburzenia funkcji poznawczych, płeć, gotowość do zmian, społeczne wsparcie, typologia uzależnienia itd.
 

Leczenie przewlekłego alkoholizmu koncentruje się na leczeniu powikłań (np. zespołu abstynencyjnego) oraz chorób towarzyszących (np. chorób wątroby czy OUN). Wybór celu terapeutycznego uzasadniony jest obrazem klinicznym choroby, czasem trwania ciągu, powikłaniami somatycznymi itd.